Srpski pravoslavni teolog i besjednik Nikolaj Velimirović (1881-1956), episkop žički i ohridski od 1919. do 1944. godine, kanonizovan u svetitelja, bio je nadareni govornik, čiji citati i izreke se možda i najčešće čitaju i prenose među srpskim pravoslavnim vjernicima.

Srpski pravoslavni teolog i besjednik Nikolaj Velimirović (1881-1956)

Po završetku studija teologije u Švajcarskoj doktorirao je teologiju na univerzitetu u Bernu, poslije čega je diplomirao filozofiju na engleskom univerzitetu u Oksfordu i doktorirao u Ženevi.

Po povratku u Srbiju postao je predavač na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, 1909. se zamonašio, a potom je završio Duhovnu akademiju u Petrogradu.

Između dva svjetska rata osnovao je Pravoslavnu narodnu hrišćansku zajednicu, poznatu kao Bogomoljački pokret, da bi zaštitio narod od agresivne sektaške propagande.

Nijemci mu nisu oprostili ulogu u obaranju Trojnog pakta krajem marta 1941., pa su ga u Drugom svjetskom ratu, čim su okupirali Jugoslaviju, zatvorili u manastir Ljubostinja, potom u manastir Vojlovica.

S patrijarhom Gavrilom 1944. zatočen je u logor Dahau. Umro je u emigraciji u ruskom manastiru Svetog Tihona u Saut Kananu u Pensilvaniji, a sahranjen je na srpskom narodnom groblju pored manastira Svetog Save u Libertvilu.

Najpoznatija Nikolajeva djela su: “Religija Njegoševa”, “Besede pod gorom”, “Iznad greha i smrti”, “Duša Srbije”, “Srbija u svetlosti i mraku”…

Mnogo godina poslije smrti njegove mošti su prenesene iz Libertvila u Lelić 12. maja 1991. godine. Položene su u hramu manastira Lelić, koji je njegova zadužbina.

Na zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve u maju 2003. kanonizovan je za svetitelja.

Svečana kanonizacija obavljena je u Hramu Svetog Save na Vračaru u Beogradu 24. maja 2003. Već sljedeće godine, episkop šabačko-valjevski Lavrentije svoju zadužbinu, manastir Soko blizu jJubovije i Krupnja, posvetio je Svetom Nikolaju.

Nikolaj Velimirović dijelio je znanje među Srbima, širio priče o njihovoj tradiciji i junaštvu, a izazvao je veliko duhovono buđenje u narodu.

Citati koji se ne zaboravljaju govore o smjernicima na koje je upućivao Srbe: „Tri su glavne vrline: vjera, nada i ljubav. Vjera u Boga. Nada u vječni život. Ljubav prema Stvoritelju i stvorenjima”.

-”Vjera nam treba da bi se mogli nadati, nada da bi mogli živeti, a ljubav da bi mogli kao kulturan narod živeti”

-”Kad sam bio dječak verovao sam u Boga, ali sad ne moram da više vjerujem, jer znam da Bog postoji”

-”Kao što se svijeća od svijeće pali, tako i dobro djelo od dobrog djela”

-”Davanje je izraz onoga što smo”!