Kada se danas govori da su austrijskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda ubili Srbi, iako jesu bili većina u organizaciji Mlada Bosna, ima se za cilj dalja stigmatizacija srpskog naroda na Balkanu u cjelini, a posebno u BiH, ocijenio je istoričar Slavenko Terzić povodom 103 godine od smrti Gavrila Principa.

Slavenko Terzić

On ističe da je glavni cilj austrougarske okupacije BiH bio sprečavanje srpskog i južnoslovenskog ujedinjenja, a krajnji cilj dominacija na Balkanu, te podsjeća da su otpor toj okupaciji pružili zajedno muslimani i pravoslavni Srbi.

“Komandant snaga koje su se suprotstavile okupaciji bio je iz Pljevalja – Selmanović. Zajedno da brane Bosnu iz Pljevalja idu i pravoslavni i muslimani. To se danas potpuno zaboravlja”, rekao je Terzić, koji je dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti.

On podsjeća da je organizacija Mlada Bosna bila izraz pokreta otpora protiv austrougarske okupacije i poslije 1908. godine i aneksije BiH, te da je bila jugoslovenski orijentisana.

Terzić navodi da je Mlada Bosna nastala zbog izuzetnih mjera represije austrougarskog režima, naročito prema pripadnicima većinskog naroda – srpskog.

On napominje da su pravoslavni Srbi uoči Prvog svjetskog rata činili oko 48 odsto stanovništva BiH, kao i da je znatan dio mlade muslimanske inteligencije sebe smatrao Srbima muslimanske vjere, poput Omer-bega Sulejmanpašića, Osmana Đikića, Avde Karabegovića, Muhameda Mehmedbašića i drugih.

“BiH je zemlja srpskog naroda. U 19. veku svi strani istraživači /to smatraju/, uključujući austrougarske, čak i okupacionog upravnika BiH /austrougarskog ministra finansija/ Benjamina Kalaja, koji je u svojoj `Istoriji srpskog naroda` BiH smatrao srpskom zemljom, jer su Srbi bili većinski deo toga naroda, uprkos kolonizaciji koju je sprovodila Austro-Ugarska posle Berlinskog kongresa”, podsjeća Terzić.

Kada je riječ o ciljevima Austro-Ugarske, Terzić navodi da je glavni cilj bio sprečavanje srpskog ujedinjenja i južnoslovenskog ujedinjenja, jer je smatrala da će, ukoliko dođe do toga, biti ugroženo samo postojanje Habsburške monarhije.

“Dalji cilj, pored sprečavanja srpskog ujedinjenja i onemogućavanja stvaranja, kako su oni govorili, takozvane velike Srbije, bila je dominacija na celom Balkanu, sprečavanje zajedničke granice Srbije i Crne Gore, uvođenje trupa u Pljevlja, Priboj i Prijepolje, odmah posle okupacije BiH i naravno kontrola celog prostora zapadnog Balkana i puteva koji vode niz moravsko-vardarsku dolinu do Soluna”, kaže Terzić.

On podsjeća da je krajnji cilj Austro-Ugarske bio potpuna dominacija na Balkanskom poluostrvu, izlazak na Solun i na taj način na Sredozemno more.

“Austro-Ugarska je svoju okupacionu politiku prikazivala kao takozvanu višu civilizacijsku misiju u interesu Evrope i zapadnog duha. Nema nikakve dileme o tome i ja bih naročito uputio na sjajnu knjigu profesora Tomislava Kraljačića `Kalajev režim u Bosni i Hercegovini` – da je Austro-Ugarska sve činila da većinski narod tadašnji, pravoslavne Srbe, onemogući u izražavanju svojih nacionalnih težnji i kulturnih potreba”, zaključio je Terzić za Srnu.

Gavrilo Princip preminuo je 28. aprila 1918. godine u austrougarskom zatvoru Terezin, gdje je bio na robiji zbog atentata iz 1914. godine na Franca Ferdinanda, prestolonasljednika Austro-Ugarske, koja je okupirala BiH.

Prethodno je 1908. godine Austro-Ugarska objavila aneksiju BiH, čime je prekršena odluka Berlinskog kongresa prema kojoj Austro-Ugarska dobija pravo da zavede red u BiH, a nikako da je pripoji sebi.